Kiedy?

28.09-1.12.2023

Gdzie?

lokal_30
Wilcza 29a/12
00-544 Warszawa

Wystawa Izabelli Gustowskiej i Jolanty Marcolli, pionierek polskiej sztuki wideo

Zoom jest jednym z podstawowych narzędzi aparatu fotograficznego, które umożliwia optyczne przybliżenie obiektu. To ważny aspekt twórczości Izabelli Gustowskiej i Jolanty Marcolli. Wystawa, która prezentuje prace tych artystek z okresu neoawangardy i sztuki mediów lat 70., ma na celu przybliżenie i analizę ich twórczych postaw.

Izabella Gustowska i Jolanta Marcolla są członkiniami pokolenia artystycznego, które zadebiutowało w latach 70. Ich wczesna twórczość była inspirowana myślą feministyczną, która w tamtym okresie znacząco wpłynęła na świat sztuki. Obie artystki studiowały w różnych miastach – Gustowska w Poznaniu, a Marcolla we Wrocławiu. Chociaż ich drogi życiowe nigdy się nie skrzyżowały, ich prace spotkały się na wystawie Kunst mit Eigen-Sinn Aktuelle Kunst von Frauen, zorganizowanej w MuMoK w Wiedniu. Ta wystawa, zainicjowana w 1985 roku przez VALIE EXPORT, była manifestem sztuki feministycznej tamtego czasu i brały w niej udział znane artystki, takie jak: Miriam Cahn, Sophie Calle, Helen Chadwick, Valie Export, Isa Genzken, Jenny Holzer, Barbara Kruger, Maria Lassnig, Ulrike Rosenbach, Cindy Sherman, Nancy Spero, Rosemarie Trockel, a także Izabella Gustowska i Jolanta Marcolla.

Obie artystki używały w swoich pracach wizerunku – zarówno swojego, jak i innych kobiet. Potrzebę wyrażenia siebie poprzez ciało, twarze lub ich fragmenty dzieliły z innymi twórczyniami działającymi w latach 70., takimi jak Natalia LL, Ewa Partum, Teresa Tyszkiewicz. Na kobiecych sylwetkach eksperymentowały wizualnie, wykorzystując konceptualizm w poszukiwaniu formalnych i autotematycznych jakości. Przejęły inicjatywę i tworzyły sztukę według swoich własnych zasad, uwieczniając codzienną rzeczywistość i trwale wpisując ją w obszar artystycznej działalności.

Jolanta Marcolla jest głównym tematem większości swoich projektów fotograficznych i filmowych, pełniąc rolę zarówno podmiotu, jak i przedmiotu swoich twórczych poszukiwań. Mimo że jej prace mają korzenie w tradycji konceptualnej, artystka skupia się także na badaniu wizerunku w kontekście obyczajowym i społecznym oraz wpływu mediów na świadomość kobiet. Chociaż w PRL-u ciało nie było tak bardzo komercjalizowane jak w krajach kapitalistycznych, przekaz z ówczesnych magazynów i poradników również narzucał pewne standardy piękna i mody. Marcolla z humorem odnosi się do porad obecnych w mediach, takich jak wizualne powiększanie ust, robienie maseczek z ogórków czy tworzenie loków na czole za pomocą prostych trików. Nie można zapomnieć o aktorskim talencie Jolanty Marcolli – potrafi ona stworzyć wiele różnych, żywych postaci, które wyglądają i zachowują się w różny sposób, pomimo skromnych środków kreacji, takich jak makijaż, fryzura czy mimika twarzy.

Prace artystyczne Izabelli Gustowskiej, prezentowane na wystawie, pochodzą z serii o nazwie Względne cechy podobieństwa. Artystka, która ma bliźniaka, wyraża w tych pracach swoje zainteresowanie fizycznym podobieństwem. Tytułowa “względność” odnosi się do różnic emocjonalnych i charakterystycznych między bliźniętami. Podobnie jak Jolanta Marcolla, która poddaje reżyserii swój wizerunek, Izabella Gustowska subtelnie portretuje swoje modelki, takie jak Wichna i Hanka, siostry Krajewskie, starsza siostra Lula, duchowa “bliźniaczka z wyboru” Krystyna Piotrowska, oraz siebie. Dziewczynki i kobiety na jej grafikach i w filmach zachowują swoją autentyczność, naturalnie odgrywając im przypisane role: pokazują języki, robią miny, stroszą włosy, szczerzą zęby, wykonują lustrzane gesty. Dzięki temu wyzwalają się spod presji bycia ładnym i grzecznym. Bawią się, przyklejając wąsy, tworząc rzeźbiarskie odciski fragmentów swojego ciała lub stykając się ze sobą, co prowadzi do powstania cielesnej monotypii. Nadal są ze sobą, podwójne, ale jednocześnie indywidualne, świadome obiektywu, zbliżeń/zoomu, ale jednocześnie ignorują go poprzez skupienie na sobie samych. Towarzyszy im ich czuła przewodniczka, przyjaciółka i siostra – Izabella Gustowska.

Spotkanie Izabelli Gustowskiej i Jolanty Marcolli nie jest przypadkowe, ale ma w sobie pewien element eksperymentu. Pod względem formalnym ich prace są znacznie różne. Gustowska zawsze korzysta z dużego formatu – jej kolorowe grafiki oparte na fotografii przedstawiają postać kobiecą w skali 1:1, co konfrontuje odbiorcę. Natomiast Marcolla pozostaje przy zazwyczaj niewielkich i intymnych, czarno-białych odbitkach. Przybliżenie tych dwóch skal sprawia, że cechy charakterystyczne dla twórczości obu artystek są jeszcze bardziej widoczne w obiektywie tej wystawy. Obydwie artystki zdobyły widzialność w męskocentrycznym świecie sztuki lat 70. i 80., przywracając miejsce dla wizerunku kobiety tworzonego na jej własnych zasadach. Robiły to z wdziękiem i humorem, pracując i bawiąc się jednocześnie.

Galeria Lokal 30 stanowi ważną przestrzeń w kontekście oddawania głosu kobietom i nobilitacji ich roli w społeczeństwie. Cyklicznie organizuje Seminarium Feministyczne, którego tematy oscylują zarówno wokół sztuki jak i spraw oraz praw kobiet.

Źródło: tutaj