W zaskakującym wyniku aukcyjnym z 20 listopada 2024, słynne dzieło koncepcyjne Maurizio Cattelana pt. “Comedian” („Komediant”), po raz kolejny trafiło na czołówki gazet, sprzedając się za oszałamiającą kwotę 6,24 miliona dolarów na aukcji Sotheby’s w Nowym Jorku. Praca, która składa się z banana przyklejonego do ściany szarą taśmą klejącą typu duct tape, była kontrowersyjna i kulturowo znacząca od momentu swojego debiutu w 2019 roku na targach Art Basel Miami Beach. Listopadowa aukcja tego dzieła (tudzież jego reedycji – banan został oczywiście podmieniony na świeży) nie tylko pokazuje jej sukces finansowy, ale również podkreśla zbieżność sztuki i memów we współczesnej kulturze.
Kiedy “Comedian” zostało po raz pierwszy zaprezentowane na Art Basel Miami Beach w 2019 roku, wywołało zarówno podziw, jak i oburzenie. Dzieło składało się z prostego banana kupionego w sklepie spożywczym w Miami, przyczepionego do ściany taśmą klejącą. Jego cena wynosząca 120 000 dolarów wywołała burzliwą debatę na temat prawdziwego sensu sztuki i jej wartości. Krytycy zastanawiali się, czy to prawdziwa ekspresja artystyczna, czy po prostu prowokacyjny chwyt marketingowy. Niemniej jednak, dzieło Cattelana stało się czymś więcej niż tylko viralową sensacją — zgodnie z intencjami artysty, bananowa instalacja stanowi również komentarz do sztuki, wartości i postrzegania kultury przez społeczeństwo w erze meta-modernizmu.
„Dla mnie ‘Comedian’ nie było żartem; było szczerym komentarzem i refleksją nad tym, co cenimy. Na targach sztuki dominują szybkość i biznes, więc widziałem to tak: jeśli miałbym być na targach, mogłem sprzedać banana, tak jak inni sprzedają swoje obrazy. Mógłbym działać w obrębie systemu, ale według moich zasad.”
– Maurizio Cattelan, cytowane w: Gareth Harris, “Maurizio Cattelan: ‘Life is often tragic and comedic at the same time,'” The Art Newspaper, 30 listopada 2021 (online).
Na aukcji Sotheby’s New York w listopadzie 2024 roku “Comedian” przekroczyło wszelkie oczekiwania. Początkowo szacowano, że dzieło sprzeda się za kwotę między 1 a 1,5 miliona dolarów, ale ostatecznie osiągnęło zawrotną kwotę 6,24 miliona dolarów (co daje w przeliczeniu około 26 milionów złotych). Licytacja przyciągnęła gorące zainteresowanie, a najwyższą ofertę złożył Justin Sun, chiński przedsiębiorca i założyciel platformy kryptowalutowej TRON. Sun sam opisał “Comedian” jako fenomen kulturowy, który łączy światy sztuki, memów i kryptowalut, jednocześnie ukazując w jaką stronę zmierza rynek sztuki, którego największym krytykiem miał być właśnie “Comedian”.
Choć wielu wciąż może postrzegać banana jako dziwaczne, nietypowe dzieło, cena sprzedaży potwierdza jego wartość na współczesnym rynku sztuki. Zakup Sun’a odzwierciedla rosnące zainteresowanie sztuką koncepcyjną, która kwestionuje tradycyjne pojęcia o tym, co stanowi „sztukę”. Według Sotheby’s, aukcja jest ostateczną realizacją wizji Cattelana: teraz to publiczność ma decydujący głos w określeniu prawdziwej wartości dzieła.
Droga „Komedianta” była daleka od konwencjonalnej. Sam banan nie jest kluczowym elementem pracy; chodzi tu bardziej o koncepcję, która za tym stoi. Każda edycja dzieła jest instalowana z nowym bananem, który zastępuje stary. Taka zmienność materiału oraz używanie codziennych przedmiotów wykracza poza granice tradycyjnej sztuki, podobnie jak słynna „Fontanna” Marcela Duchampa z początku XX wieku, która przekształciła zwykły pisuar w dzieło sztuki.
Co ciekawe, dzieło to miało już swoje chwile zakłócenia, w tym performans artysty Davida Datuny, który słynnie zerwał banana ze ściany i zjadł go podczas wystawy Art Basel w 2019 roku. Choć niektórzy uznali to za akt wandalizmu, Datuna bronił tego gestu jako część przesłania dzieła o efemeryczności sztuki.
Praca Cattelana stała się czymś więcej niż tylko dziełem sztuki—jest symbolem współczesnej sztuki, która w zabawny sposób angażuje się w popularną kulturę. To dzieło, które łączy światy sztuki tradycyjnej, kultury cyfrowej i rosnącą popularność internetowych memów. Było wystawiane w wielkich miastach na całym świecie, w tym w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu i Tokio, zanim trafiło na aukcję. W Seulu, student sztuki zjadł banana w Leeum Museum of Art, tłumacząc swój czyn głodem, po czym przyczepił skórkę z powrotem do ściany.
Justin Sun, najnowszy właściciel, już zapowiedział, że zamierza zjeść banana jako część „unikalnego artystycznego doświadczenia,” co jeszcze bardziej cementuje kulturowe znaczenie tego dzieła.
„Comedian” Maurizia Cattelana może wciąż wywoływać debatę na temat swojej legitymacji jako sztuki, ale jego cena sprzedaży i uwaga, jaką przyciąga, sugerują, że jest czymś więcej niż tylko zwykłym chwytliwym gestem. To dzieło, które kwestionuje to, co cenimy w sztuce, jak angażujemy się w zjawiska kulturowe oraz jak zmienia się współczesny świat sztuki. Bez względu na to, czy zgadzamy się z jego koncepcyjnymi założeniami, jego miejsce w historii sztuki jest już niepodważalne, a jego wpływ będzie odczuwalny przez długie lata.
Źródła: Maurizio Cattelan’s viral banana artwork has sold again — this time for $6.24 million | CNN
Crypto boss eats banana artwork bought for $6.2m
Sotheby’s to Offer Cattelan’s ‘Comedian’ | The New York Sales | Sotheby’s
Bądź na bieżąco z nowościami o wydarzeniach w galerii Station of Art
Bądź na bieżąco z nowościami o wydarzeniach w galerii Station of Art
