Różne środki wyrazu.
Od 14.07 do 15.10.2023 w Zachęcie można oglądać wystawę „Łacińskie Figur Racje. Tadeusz Boruta, Antoni Cygan, Piotr Naliwajko”, która porównuje twórczość trzech polskich artystów tworzących w tej samej konwencji, ale stosujących inne środki wyrazów [1]. Kuratorem wystawy jest dr Janusz S. Janowski, który od 2022 r. pełni funkcję dyrektora Zachęty.

Realność formy.

Wybrani artyści swój język malarski kształtowali w nawiązaniu do tradycji malarstwa figuratywnego. Ten kierunek w sztuce polega na odwzorowywaniu elementów świata zewnętrznego przy zachowaniu odpowiednich kształtów, kolorów, czy proporcji. Świat rzeczywisty stanowi punkt odniesienia dla postaci, symbolu lub podobieństwa. Wspólna cechą malarstwa wszystkich trzech panów jest nadanie dominującej funkcji wyrazowej postaci ludzkiej. Jednakże na tym podobieństwa się kończą, bowiem każdy z malarzy interpretuje i stosuje różne techniczne aspekty malarstwa w zgodzie z własnymi artystycznymi intencjami. Różnice widać w ruchu pędzla, w stopniu manipulowania kolorami i tonami w celu modelowania elementów obrazu, w wykorzystaniu konkretnej palety barw i struktur kompozycyjnych, w określeniu tematów poruszanych na obrazach, czy w używaniu emulacji jako strategii wyrazowej. Przyjrzyjmy się bliżej cechom malarstwa wszystkich trzech uczestników wystawy.

W malarstwie Tadeusza Boruty ciało ludzkie jest pierwszoplanowym motywem. Poszukuje realnej formy, takiej, która pozbawiona jest konotacji z cielesnością, intymnością, czy przemijaniem. Jego sylwetki ludzkie są idealne pod kątem geometrycznym – pięknie wyrzeźbione, wyraźnie umięśnione i atletyczne. Jego bohaterowie często umieszczani są w antycznej aranżacji stonowanego, architektonicznego wnętrza, co tylko podkreśla ich formalizm. Na każdym z obrazów sztywność postaci balansowana jest jedynie przez draperie – ułożoną w swobodnej konfiguracji i uchwyconą w intensywnym kolorze, który stanowi mocny aspekt kolorystyczny na chłodnym, chromatycznym tle.

Wzór ideału.

Antoni Cygan w swojej twórczości sięga po tematy biblijne, mitologiczne i rodzajowe. Jego obrazy naśladują twórczość dawnych artystów pod względem kompozycji i efektów chromatyczno-walorowych. Twórczość Antoniego Cygana jest powrotem do klasycznego malarstwa światłocieniowego – artysta bardzo wyraźnie nawiązuje do tradycji w tematyce, kolorystyce i stylu. Nawiązania do malarstwa renesansu, baroku czy XX wiecznego akademizmu wynikają z objętej przez niego tematyki. Jego obrazy są skupione na detalu i zachwycają techniką warsztatową.

Ostatni z artystów, Piotr Naliwajko, wykorzystuje motywy z malarstwa ikonicznego do tworzenia treści opowiadających o współczesnych problemach moralnych. Tworzy on wspaniałe narracje, łącząc swobodne kształtowanie postaci wraz z różnorodnością technicznych elementów, takich jak dynamiczne pociągnięcia pędzla, delikatność malarskiej faktury, bogactwo tonalnych kontrastów i szeroki wachlarz ciepłych kolorów, co podkreśla jego umiejętności warsztatowe i formalne.

Wystawa trzech artystów pokazuje możliwości tematyczne i warsztatowe malarstwa figuratywnego. Twórczości każdego z uczestników odsłania nieskończony zakres możliwości formalnych, uświadamia jak wykorzystywać tradycyjne rozwiązania do stworzenia własnego stylu o indywidualnej jakości i przekazie.