Abstrakcja jako forma wyrazu, towarzyszyła człowiekowi od zawsze. Była obecna w sztuce już od czasów prehistorycznych, stanowiąc pierwszy przejaw twórczości artystycznej. Przykłady tej formy plastycznej można znaleźć na amuletach z epoki paleolitu oraz w jaskiniach takich jak Lascaux i Altamira. Abstrakcjonizm jest powszechny w rozmaitych kulturach, niezależnie od szerokości geograficznej, często manifestując się w formie ornamentów i dekoracji. Czytając o tym, jak bardzo pierwotny i bliski człowiekowi jest ten wyraz artystyczny, nasuwają się pytania o to, czym w zasadzie jest abstrakcjonizm i czym się on charakteryzuje? W dalszych częściach artykułu postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości.
Abstrakcja (od łac. abstractio „oderwanie”) to forma realizacji dzieła w sztukach plastycznych, charakteryzującą się brakiem cech ilustracyjności oraz brakiem naśladowania natury przez artystę. Artystyczne środki wyrazu są różnorodne i pozwalają na prezentację sztuki w ramach formy nieprzedstawiającej, niefiguratywnej. Ta różnorodność sztuki abstrakcyjnej obejmuje wiele nurtów, często związanych z pojedynczym, konkretnym artystą.
Abstrakcjoniści poszukiwali nowych form wyrazu, takich jak linie, plamy, piony, poziomy, rezygnując z przedstawiania rzeczywistości na rzecz wewnętrznej struktury obrazu złożonej z linii, barwnych plam i prostych form geometrycznych. Ich celem było uwolnienie się od tematu, odejście od naśladowania natury, przy jednoczesnym przyzwoleniu na inspirowanie się nią.
Jako pierwszy obraz abstrakcyjny przez długi czas uważano “Kompozycję nr. V” autorstwa Wassily’ego Kandinsky’ego z 1911 roku – sam Kandinsky sam zabiegał o uznanie historycznej wartości swojego dzieła. Najnowsze badania historyków sztuki wskazują na istnienie wcześniejszych dzieł sztuki w nurcie abstrakcjonizmu, były to obrazy szwedzkiej malarki Hilmy af Klint, które spełniały kryteria sztuki abstrakcyjnej już w 1907 roku. Artystka stworzyła serię wielkoformatowych prac zatytułowaną The Ten Largest.
Wśród artystów trudno o dokonywanie klasyfikacji, gdyż bywa to subiektywne i niesprawiedliwe. Jednakże, Wassily Kandinsky, Rosjanin uznawany za “ojca chrzestnego abstrakcji”, jest niewątpliwie jednym z prekursorów tego nurtu w malarstwie. To właśnie on zaczął propagować obrazy abstrakcyjne jako fundament malarstwa współczesnego. Jego dzieła inspirowały innych artystów do eksperymentowania z różnymi formami abstrakcji. Kandinsky był pionierem i rewolucjonistą, którego prace, takie jak “Linia poprzeczna”, “Kompozycja VIII” i “Błękitny jeździec”, są uznawane za najważniejsze w jego twórczości. Jego filozofia sztuki opierała się na metafizycznych spekulacjach. Uważał, że sztuka ma głębsze znaczenie metafizyczne i stanowi przepustkę do transcendencji. Te idee zawarł w pracy „O duchowości w sztuce”. Jego zainteresowania obejmowały również muzykę oraz syntezę sztuk.
W ramach nurtu abstrakcji rozwinęły się dwie główne odmiany malarstwa: abstrakcja geometryczna, określana jako zimna, oraz abstrakcja organiczna, ekspresyjna, znana jako gorąca. Nurtem reprezentatywnym dla abstrakcji organicznej jest m.i.n ekspresjonizm abstrakcyjny. Abstrakcja geometryczna narodziła się w wyniku kryzysu w sztuce mimetycznej pod koniec XIX wieku, spowodowanego zmianami społecznymi i wynalezieniem fotografii. Abstrakcja geometryczna charakteryzuje się zastosowaniem prostych, wyraźnie zdefiniowanych form takich jak linie, koła, kwadraty czy inne figury geometryczne, które są używane do tworzenia kompozycji odbiegających od naturalnych form. Artyści takich jak Piet Mondrian czy Kazimierz Malewicz, poprzez minimalizm form i ograniczoną paletę kolorów, dążyli do przedstawienia uniwersalnych prawd, ukrytych za strukturą rzeczywistości. Z drugiej strony, abstrakcja organiczna czerpie inspirację z natury, stosując płynne, nieregularne kształty przypominające formy naturalne, takie jak rośliny, zwierzęta czy topografia. Ta forma abstrakcji, reprezentowana przez artystów takich jak Joan Miró czy Arshile Gorky, skupia się na wyrażaniu spontaniczności, dynamiki i bliskości z naturalnym światem. Obie te formy abstrakcji, choć różniące się metodami i estetyką, stanowią kluczowe filary w eksploracji artystycznych granic wyrazu, pozwalając artystom na przekraczanie tradycyjnych ram i poszukiwanie nowych, niezbadanych dotąd ścieżek wyrazu.
Mimo że okres abstrakcji zazwyczaj datuje się na lata 1945–1955, już w 1915 roku Malewicz opublikował swój manifest suprematyzmu, który określał jego obrazy. Podobnie od 1911 roku Piet Mondrian zaczął malować abstrakcyjnie, co w końcu doprowadziło go do kompozycji z kwadratami i białymi liniami. W latach 1918–1939 dominowała abstrakcja geometryczna, oparta na intelektualnej dyscyplinie, m.in. wśród klasyków międzywojennej awangardy, takich jak grupy “Blok”, “Praesens” i “a. r.”. W ramach sztuki abstrakcyjnej powstały koncepcje łączenia malarstwa z innymi dziedzinami sztuki plastycznej, rozwijało się pojęcie jedności stylowej, a twórczość teoretyczna rozkwitała.
Działalność artystyczna tego twórcy miała istotny wpływ na rozwój międzynarodowej awangardy, w tym także na polską awangardę z lat dwudziestych XX wieku. Pochodził z Białorusi, a jego rodzice byli polakami. Jego prace stanowiły prekursorskie dzieła minimalistyczne. Do najbardziej znanych jego dzieł należy Czarny kwadrat na białym tle, po raz pierwszy zaprezentowany w 1915 roku w Piotrogrodzie. Koncepcja tego obrazu miała swój początek w 1913 roku, gdy artysta pracował nad scenografią i kostiumami do „futurystycznej opery” Zwycięstwo nad słońcem Michaiła Matiuszyna.
Twórca neoplastycyzmu – jednego z najwcześniejszych kierunków postulujących w malarstwie abstrakcję geometryczną, charakteryzującego się użyciem linii pionowych i poziomych, które nachodząc na siebie, dzielą płaszczyzny na kwadraty i prostokąty, oraz stosowaniem trzech barw podstawowych (żółtej, niebieskiej i czerwonej) i trzech tzw. nie-kolorów (czerni, bieli i szarości). Wywarł wpływ na rozwój abstrakcji w malarstwie i na architekturę XX w.
Jackson Pollock był jednym z wiodących artystów ekspresjonizmu abstrakcyjnego, nurtu który wykształcił się w latach 40. i 50. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Ekspresjonizm abstrakcyjny, będący przeciwieństwem racjonalnego i chłodnego ekspresjonizmu geometrycznego, łączył w sobie bezprzedmiotowość, plamy i proste formy abstrakcjonizmu z emocjonalnością i podświadomością ekspresjonizmu.
Jackson Pollock, jako mistrz gatunku, zrywał całkowicie z tradycyjnym wizerunkiem malarza i jego pracy. Pollock nie wykorzystywał typowych narzędzi malarskich – pędzli, szpachli, sztalug. Płótna rozkładał bezpośrednio na podłodze. Jak sam mówił:
Wygodniej pracuje się na ziemi. Czuję się bliżej obrazu, bardziej do niego należę, gdyż mogę go obchodzić, pracować z czterech stron i być dosłownie w obrazie.
W sercu naszej pasji do sztuki leży nieustanne dążenie do prezentowania dzieł, które wykraczają poza granice tradycji i oferują widzom niepowtarzalne doświadczenia estetyczne. Właśnie dlatego Galeria Station of Art posiada w swoich zbiorach kolekcję dzieł artystów specjalizujących się w abstrakcji. Nasza kolekcja obejmuje zarówno obrazy w nurcie abstrakcji geometrycznej, gdzie precyzyjne linie i formy geometryczne opowiadają o poszukiwaniu porządku i harmonii, jak i prace abstrakcji organicznej, które swoimi płynnymi, nieregularnymi kształtami przywołują skojarzenia z naturalnym światem. W Galerii Station of Art dajemy przestrzeń artystom abstrakcyjnym, aby mogli dzielić się swoją wizją i twórczością, prowadząc dialog z odbiorcami na temat granic percepcji i emocji. Zapraszamy wszystkich miłośników sztuki do odkrywania naszej kolekcji, która jest świadectwem bogactwa i różnorodności abstrakcji, oraz do doświadczania nieograniczonych możliwości, jakie ten nurt artystyczny oferuje.
Odwiedziłem każdą możliwą wystawę sztuki i muzeum, malowałem prawie cały czas i sprzedałem wiele obrazów, na początku były to głównie pejzaże, ale potem moje spojrzenie na sztukę zmieniło się drastycznie, pociągało mnie malarstwo abstrakcyjne, które dało mi poczucie wewnętrznej wolności i sposób na wyrażenie siebie.
Roman Goss w pełni poświęca się sztuce abstrakcyjnej, poszukując unikalnych i wyrazistych abstrakcyjnych kształtów, kolorów, faktur itp. W każdym kolejnym obrazie stara się znaleźć i pokazać coś wyjątkowego, nowego, otworzyć dla siebie i widza nieodkryte horyzonty, uczynić go interesującym i fascynującym dla każdego wielbiciela jego pracy. W jego pracach można odnaleźć ducha Pieta Mondriana.
Na przesłanym obrazie widzimy dzieło abstrakcyjne, które jest kompozycją złożoną z różnorodnych bloków kolorów. Dominują stonowane barwy – biele, beże oraz zgaszone odcienie czerwieni, niebieskiego, brązu i czerni. Formy są prostokątne i kwadratowe, ułożone tak, że przypominają układankę lub mozaikę. Niektóre z kolorowych bloków zdają się nałożone jedne na drugie, tworząc wrażenie głębi i warstwowości. Struktura malarska może wydawać się teksturalna i grubo nakładana, z widocznymi pociągnięciami pędzla oraz być może nawet śladami szpachli, co dodaje dziełu dynamizmu i materii. Można przypuszczać, iż autor posłużył się techniką impasto. Kompozycja, choć opiera się na geometrii, posiada pewną subtelność i delikatność, sugerującą harmonię i zbalansowane proporcje. Jest to obraz, który może inspirować do refleksji na temat równowagi, porządku, a także interakcji między kolorami i kształtami w przestrzeni.
Bożena Tarasiewicz jest malarką barw i uczuć. Jej twórczość to istna poezja barw, która dotyka serca i umysłu. Artystka wypracowała fascynujący sposób opowiadania o emocjach. Jej język artystyczny opiera się na łączeniu ogromnej wrażliwości kolorystycznej ze świadomie wykorzystanym potencjałem abstrakcji lirycznej.
Obraz Abstrakt I przedstawia dynamiczną kompozycję kontrastujących kolorów i form. Centralnym elementem jest duży, czerwony kształt, który dominuje w lewej części płótna, tworząc wrażenie ruchu lub falowania. Czerwień ma tutaj różne odcienie, od jasnych, niemal przezroczystych, do głębokich i nasyconych, co powoduje odczuwalną głębię. Czarny kolor w prawym dolnym rogu jest mocny i wyrazisty, tworzący twardy kontrast w stosunku do czerwieni oraz dodając kompozycji poczucie wagi i stabilności. Szarości i biel, które pojawiają się w tle i na prawym brzegu obrazu, mogą być interpretowane jako neutralne tło dla silniejszych elementów lub jako przestrzeń dająca oddech intensywnym barwom. Geometryczne linie, szczególnie widoczna biała linia przecinająca czarny obszar, dodają struktury i mogą sugerować oddzielenie lub połączenie różnych części kompozycji. Ogólnie rzecz biorąc, obraz może ewokować różne emocje i skojarzenia w zależności od indywidualnych doświadczeń odbiorcy, od pasji i energii po konflikt lub harmonię.
Andrzej Ciołek to artysta, który poszukuje własnego sposobu interpretacji świata, korzystając z narzędzia emocjonalnych możliwości, które znajdują wyraz na płótnie. Motywy, które wybiera, są przesiąknięte zarówno psychologicznymi, jak i filozoficznymi elementami, czerpanymi z codzienności. Przekaz i symbolika mają dla niego duże znaczenie. Inspiracje czerpie poprzez obserwację natury w jej szerokim spektrum, a zwłaszcza natury człowieka uwięzionego w wszelkich mękach społeczeństwa.
Obraz Verity I przedstawia energetyczną i żywą kompozycję abstrakcyjną. Dominują tu intensywne odcienie niebieskiego i czerwonego, przeplatające się i zlewające w organiczne formy. Te barwne plamy rozchodzą się w nieregularne, płynne kształty. Biel tła wyłania się miejscami pomiędzy kolorowymi formami, dodając kompozycji głębi i kontrastu. Kształty i barwy nakładają się na siebie, tworząc wrażenie trójwymiarowej przestrzeni, w której każdy element jest częścią większej, dynamicznej całości. Obraz ten jest zaproszeniem do indywidualnej interpretacji, zachęcającym widza do poszukiwania własnych odczuć i emocji wizualizowanych w abstrakcyjnym pejzażu. Dzieło Verity I, ze względu na swoje pobudzające kolory i wzbudzanie refleksji, idealnie sprawdzi się jako obraz do biura.
Łukasz Olek to malarz, rysownik, twórca grafiki użytkowej. Początkowo oddany monochromatyzmowi i tradycyjnym technikom rysunkowym – prace wykonywał głównie przy użyciu tuszu i ołówka. Z czasem odkrył bogactwo możliwości kolorystycznych, które dają farby akrylowe. W twórczości artysty można odnaleźć głównie wielkoformatowe, utrzymane w chłodnej kolorystyce abstrakcje, ale też malarstwo figuratywne, na które składają się mroczne, turpistyczne portrety. Olek wyspecjalizował się w tworzeniu abstrakcyjnych obrazów o dużej skali. Eksperymentuje z nietypowymi materiałami i technikami, w celu badania struktury i kolorów. Inspirację czerpie z dzieł takich artystów jak Francis Bacon, Mark Rothko i Lucian Freud.
Obraz Silent Spring to pejzaż abstrakcyjny, który wydaje się być rozmazanym odzwierciedleniem horyzontu. U góry płótna rozciąga się obszar jasnych, mglistych odcieni, przypominających niebo lub chmury, które stopniowo przechodzą w bardziej ziemiste tony w środkowej części dzieła. Te niżej położone pasma mogą być interpretowane jako odległe tereny czy może nawet mgliste wzgórza. Dolna część obrazu to intensywna, głęboka niebieskość, która przywołuje na myśl wodną taflę, jezioro lub ocean. Część ta charakteryzuje się dynamicznym gradientem koloru, od świetlistego błękitu do głębokiej ciemnoniebieskiej tonacji. Możemy zaobserwować także interesujące tekstury i linie, które zdają się sugerować ruch wody lub trawy poruszanej przez wiatr. Ogólnie, kompozycja jest spokojna i medytacyjna, z subtelnymi przejściami kolorów i światła, co może wywoływać uczucie spokoju i kontemplacji w obliczu natury.
W naszym zmaganiu się z zrozumieniem sztuki abstrakcyjnej często brakuje nam cierpliwości i skupienia, ponieważ oczekujemy natychmiastowej percepcji, zamiast poświęcić czas na jej wnikliwe zrozumienie. Konieczne jest poświęcenie uwagi, aby odkryć interpretacje, sens i emocje, które towarzyszą abstrakcyjnym dziełom sztuki. Globalny ruch Slow Art podkreśla, że odwiedzający muzea i galerie zazwyczaj przemierzają wystawy zbyt szybko, poświęcając zbyt mało czasu na indywidualne prace, co ogranicza możliwość pełnego doświadczenia sztuki.
Sztuka abstrakcyjna, nie stanowi odwzorowania świata, lecz ukazuję unikatową percepcję rzeczywistości oczami konkretnego artysty. Interpretacja sztuki abstrakcyjnej stanowi unikalne wyzwanie, które wymaga odejścia od tradycyjnego poszukiwania konkretnych przedstawień i zwrócenia uwagi na emocje, idee oraz procesy myślowe, które dzieło może wywoływać. Aby zrozumieć sztukę abstrakcyjną, konieczne jest otwarcie się na subiektywne doświadczenia i indywidualne reakcje, które dzieło może wywołać w nas samych. Kluczowe jest przy tym skupienie się na kolorach, formach, fakturach i kompozycji, a także na sposobie, w jaki te elementy współgrają ze sobą, aby wyrazić pewne emocje lub koncepty. Zamiast szukać znanych kształtów lub obiektów, warto pozwolić sobie na kontemplację i zastanowienie się, co artysta chciał wyrazić i jak użyte przez niego środki przekazu rezonują z naszymi własnymi przeżyciami i refleksjami. Interpretacja sztuki abstrakcyjnej jest więc głęboko osobista i może różnić się w zależności od widza, jego doświadczeń, stanu emocjonalnego oraz kontekstu kulturowego. To otwarte zaproszenie do dialogu z dziełem, w którym nie ma miejsca na poprawne lub błędne odpowiedzi, a jedynie na osobiste odkrycia i znaczenia, które nadajemy widzianym formom.
Źródło:
Bądź na bieżąco z nowościami o wydarzeniach w galerii Station of Art
Bądź na bieżąco z nowościami o wydarzeniach w galerii Station of Art
