Twórczość graficzna Agnieszki Cieślińskiej wpisuje się w nurt figuratywny, eksploatujący wątki inspirowane sztuką czasów średniowiecza i renesansu. W treściach jej grafik widoczne są odniesienia do tradycyjnych sposobów przedstawiania i podziw dla fantazji artystów dawnych w zakresie ilustrowania istot i pojęć metafizycznych. W swoich dziełach artystka wykorzystuje głównie klasyczne techniki warsztatu graficznego. W treściach jej grafik widoczne są odniesienia do tradycyjnych sposobów przedstawiania transcendencji i podziw dla fantazji artystów dawnych w zakresie ilustrowania istot i pojęć metafizycznych. Mimo wyraźnych inspiracji zarówno sztuką dawną, jak i korzystanie z klasycznych technik warsztatowych, twórczość Cieślińskiej wcale nie jest przestarzała czy pozbawiona polotu. Prace z powodzeniem wpisują się we współczesne trendy.
Umysł artysty podobny jest do umysłu boskiego. Dane jest mu doświadczać jedności piękna i prawdy, uczestniczyć w tej jedności jako medium, powoływać nowe byty, wyzwalać zachwyt a czasem grozę i lęk. Powtarzającym się motywem w twórczości artystki jest forma krawiecka. Twarze doszyte do manekinów, ułomne i niedoskonałe imitacje boskiego pierwowzoru, mają podwójne znaczenie. Cieślińska-Kawecka uważa, że sztuka bałamuci. Artyści tworzą na obraz i podobieństwo, jednak ostatecznie to, co powstaje to tylko manekin, surogat, mimo że starają się nadać mu piękno i doskonałość. Symboliczne postacie są kreowane przez rękę artysty-badacza. Podążając śladem pitagorejczyków w siatce wykrojów krawieckich, dostrzegamy w wytworach tajemnicze liczby, miary kątowe i machiny. Wszystko wydaje się wymierzone, wykalkulowane i zaprojektowane. Krawiec-Uniwersum kroi na miarę, lecz efekt jego pracy bywa niedoskonały.
Grafiki Cieślińskiej głęboko oddziałują na zmysły. Niepokoją, zmuszają do refleksji. Najbardziej zaskakują sekwencje obrazów, gdy odkrywamy transmutację form. Syrena przeistacza się w ogon-tiarę, do którego przylega już tylko połowa twarzy. Psowaty Ryx wyposażony ciągle jeszcze w ludzkie atrybuty przeobraża się w ratlerka. Wszystko podlega prawu przemijalności i transformacji w myśl idei ciągłego powrotu do istnienia. W pewnym sensie sztuka Cieślińskiej staje się duchową kreacją totalności. Nie naśladuje rzeczywistości, ona nią jest.
Na jednym z przedstawionych wyżej dzieł (środkowym) widzimy bogatą kompozycję, która łączy elementy zwierzęce z ludzkimi twarzami oraz dekoracyjne wzory tła. Całość jest wykonana z dużym wyczuciem szczegółu i wyrafinowania, co świadczy o posiadanej przez Cieślińską wiedzy o historycznych technikach sztuki, którą wykorzystuje w nowoczesnej interpretacji. Centralną postacią jest kreatura z ludzką twarzą i rogami, która może przywodzić na myśl mitologiczne hybrydy. Obraz wypełniony jest ornamentami i motywami roślinnymi, które zdają się być czerpane z bogatej tapiserii. Te elementy tworzą tło, na którym zawieszone są inne przedmioty i postaci, w tym ryby i twarze w stylizowanych ramach. Ryby i twarze-hybrydy zdobią tło niczym zawieszone eksponaty.
W dolnej części obrazu znajduje się postać z twarzą podzieloną na dwie części, co może sugerować dualizm natury ludzkiej lub podział między wewnętrznym a zewnętrznym ja. Kolorystyka obrazu jest stonowana z dominującymi ciemnymi tonami, które podkreślają tajemniczość i głębię przedstawionych scen. Złote i srebrne akcenty na tle nadają całości królewskiego, niemal sakralnego charakteru. Ten sakralny charakter silnie związany jest z charakterem prac artystki, która pełni rolę stwórczyni. Praca może stanowić komentarz na temat ludzkiej natury, jej złożoności oraz tajemniczych aspektów egzystencji.
Cykl Alegorie to zainspirowany sztuką renesansu zbiór postaci tworzących nowy system pojęć i znaków, spersonifikowanych w dwunastu wyobrażeniach m.in. Pracowitości, Wiedzy, Sprawiedliwości. Wystawa ukazuje dobre cechy spersonifikowane w 12 wyobrażeniach: Pracowitości, Wiedzy, Sprawiedliwości, Doskonałości, Miłości, Wieczności, Prawdy, Pamięci, Nadziei, Dobroci, Rozumu i Przyjaźni. Prace wykonane są w tradycyjnych technikach graficznych. Zaprojektowany na tę okazję zbiór postaci tworzy system pojęć, atrybutów i znaków symbolizujących dobre cechy.
„Na przestrzeni wieków pojęcia abstrakcyjne, maksymy teologiczne i filozoficzne wyrażano, łącząc obraz ze słowem. Powstałe na bazie ilustracji i emblematów kody symboliczne nowożytnej Europy określiły zasady ich odczytywania. Odnosząc się do historycznej spuścizny, w swojej pracy inspirowałam się słynnym słownikiem ikonologicznym Cesarego Ripy (1593 r.). Zgromadzone przez autora przedstawienia alegorii potraktowałam jako punkt wyjścia do własnych artystycznych transformacji. Ważnym elementem moich kompozycji są motywy zapożyczone ze zbioru ilustracji Ernsta Haeckla Kunstformen der Natur. Mikroskopowe obrazy organizmów z publikacji Haeckla wykorzystałam jako symbol biologicznej tajemnicy życia. Koncentrując się na estetycznych walorach personifikacji cnót występujących u Cezarego Ripy, zaprojektowałam zbiór postaci tworzących nowy system pojęć i znaków.”
– Agnieszka Cieślińska-Kawecka
Kunstformen der Natur wywarł wpływ na sztukę, architekturę i wzornictwo początku XX wieku, wypełniając lukę między nauką a sztuką. W szczególności obrazy Haeckela wywarły wpływ na wielu artystów związanych z secesją, w tym René Bineta, Karla Blossfeldta, Hansa Christiansena i Émile Gallé. Jednym z wybitnych przykładów jest giełda w Amsterdamie zaprojektowana przez Hendrika Petrusa Berlage’a, która została częściowo zainspirowana ilustracjami zaczerpniętymi z Kunstformen.
Cieślińska czerpie ze świata natury. Roślinność i sposób jej przedstawienia widoczny w jej twórczości, z gęsto upakowanymi liśćmi i owocami, nawiązuje do symboliki i detalu, które były cenione w sztuce średniowiecznej. Średniowiecze i renesans często wykorzystywały roślinność jako symbolikę rajskiej natury lub jako alegorię pewnych cech i cnót.
Cieślińska w swoich pracach łączy motywy botaniczne z elementami mechanicznymi, tworząc unikalny, surrealistyczny obraz. Na pierwszym planie znajdują się dokładnie zilustrowane kwiaty, które wydają się być rodzajem anemonów i maku, przedstawione z botaniczną precyzją, przypominającą ilustracje z dawnych herbacianych atlasów. Każda roślina ma etykiety z ich nazwami naukowymi, co również jest znamienne dla stylu artystki. Artystka przybliża współczesnemu odbiorcy tradycję tworzenia konstrukcji słowno-obrazowych, takich jak emblematy czy alegorie.
Centralnym punktem obrazów często jest duża, szczegółowa konstrukcja przypominająca głowę, przedstawiająca część twarzy. skomponowaną z mechanicznych i przemysłowych elementów. Głowa ta może posiadać cechy zarówno roślinne, jak i maszynowe, z płatkami kwiatów wokół „twarzy” i złożonymi, metalicznymi częściami tworzącymi jej „anatomię”. Ta hybryda przyrody i technologii może stanowić metaforę dla współzależności między środowiskiem naturalnym a industrializacją.
W dziełach przedstawionych poniżej możemy także dostrzec odniesienia do portretów patrycjuszy z okresu renesansu, gdzie indywidualne cechy portretowanej osoby były dokładnie oddawane z wielką uwagą na detale. Twarze często przypominają maski lub zbroje, co może nawiązywać do średniowiecznych motywów, gdzie lica były przedstawiane z symboliczną albo dekoracyjną funkcją. Renesans zaś cenił realizm i indywidualne cechy, co tutaj jest wyraźnie zaznaczone w różnorodności przedstawionych twarzy.
Tło obrazu jest proste i jednolite, co pozwala na skupienie uwagi na szczegółowo opracowanych elementach pierwszoplanowych. Kolorystyka jest ograniczona, ale skutecznie wykorzystuje kontrasty między ciepłymi odcieniami kwiatów a chłodnymi metalicznymi odcieniami głowy. Całość może być interpretowana jako komentarz do relacji między ludzką działalnością a przyrodą lub jako symboliczne przedstawienie natury w dobie postępu technologicznego. Jest to dzieło, które zachęca do refleksji nad wpływem człowieka na środowisko i może sugerować poszukiwanie równowagi między rozwojem a konserwacją.
Praca Agnieszki Cieślińskiej z 2022 roku tworzy ogromne drzewo. Jest to fikus – Drzewo Życia. W tradycji alchemicznej materia prima często bywa przedstawiana jako alegoryczna figura drzewa, zaś na gałęziach arbor philosophorum umieszcza się alchemiczne symbole lub wizerunki mistrzów według schematu drzewa genealogicznego.
Podobnie i tu, wśród gałęzi nanizane na konstrukcję niczym demony z indyjskich opowieści, umieszczone zostały postaci. Każda z nich żyje i zdaje się opowiadać inną historię. Męki i wybryki wyobraźni zaklęte w pokracznych figurach, czasem komicznych, a czasem przeraźliwych stawiają przed widzem intelektualny rebus. Postacie łączy sieć głębokich i niepojętych współzależności, jak w muzyce. Koherencja wszechświata wydaje się znikać, bo teraz wszystko zasadza się na relacjach. Na wpółświadomie podążamy za wzrokiem postaci, szukając poza obrębem obrazu tropów wyjaśniających zagadkę.
Liczymy figury i przez symbolikę liczb usiłujemy przeniknąć intencje artystki. Postaci na drzewie wydaje się być 8, lecz kiedy już z satysfakcją odkrywamy tę liczbę “bramy” i “przejścia do innego wymiaru”, uświadamiamy sobie obecność psa. A zatem 9 – liczba niedoskonałości. Naszym mękom towarzyszy wychylający się z rogu wyjątkowej urody profil. Czy to kobieta, Ewa kuszona owocami Drzewa Życia, a może indyjski król Triwikramasena przymuszony zaklęciami do zdejmowania z drzewa asoka wisielca-demona? Drzewo Agnieszki Cieślińskiej wydaje się parabolą ludzkiego jestestwa. Łączy to co nieuchwytne, twórcze, ciemne i niepoznane z tym co jasne, racjonalne, precyzyjne, a zarazem niedoskonałe i podległe rozkładowi.
Siłą sztuki Agnieszki Cieślińskiej jest połączenie pierwiastków tkwiących korzeniami w afirmacji natury, czerpiących ze świata baśni, z tradycji biblijnej i mitologii ze sferą najwyższej spekulacji filozoficznej. Mnogość tropów literackich wprawia w zdumienie. We wcześniejszych grafikach niczym na deskach teatru pojawia się korowód bohaterów. Są wśród nich Nastazja Filipowna, Makbet, Ryx – szesnastowieczny detektyw królewski.
Drzewo Życia to motyw obecny w wielu kulturach i okresach historycznych, w tym w sztuce średniowiecznej i renesansowej, często pełniącego funkcję symboliczną. Kolorystyka, choć w większości naturalna, zawiera również wyraziste akcenty – czerwienie, które mogą przypominać o intensywności życia, pasji lub cierpienia, co również jest wspólnym tematem dla obu epok. Użycie akrylu i technik cyfrowych wskazuje na współczesne podejście artystki do tradycyjnych tematów. Dzieła jest nowoczesną interpretacją i syntezą motywów i stylistyk z różnych epok historycznych sztuki.
Agnieszka Cieślińska, profesor sztuk plastycznych, artysta grafik. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie w 1991 roku. Obecnie prowadzi Interdyscyplinarną Pracownię Technik Klasycznych w rodzimej uczelni. Od 2015 roku prezes Zarządu Fundacji Stypendia i Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza. Laureatka wielu nagród krajowych i międzynarodowych m in.: Nagroda Kochi International Triennial Exhibition of Prints, Japonia (2006); nagroda The Naka -Tosa Museum of Art., Japonia (2009); nagroda at the 7th Graphic Art Biennial of Szeklerland, Rumunia (2022). Artysta grafik, profesor dr hab. sztuk plastycznych. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie w 1991 roku. Obecnie prowadzi Interdyscyplinarną Pracownię Technik Klasycznych w rodzimej uczelni. Od 2015 roku prezes Zarządu Fundacji Stypendia i Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza. Laureatka wielu nagród krajowych i międzynarodowych, m.in. Nagrody Kochi International Triennial Exhibition of Prints, Japonia (2006); Nagrody The Naka – Tosa Museum of Art, Japonia (2009); Nagrody 7th Graphic Art Biennial of Szeklerland, Rumunia (2022). Artystka zdradza, że podczas godzin spędzonych w pracowni towarzyszą jej audiobooki.
Bądź na bieżąco z nowościami o wydarzeniach w galerii Station of Art
Bądź na bieżąco z nowościami o wydarzeniach w galerii Station of Art
