Tadeusz Kantor opisał twórczość Jerzego Nowosielskiego jako “Bizantyjską nostalgię”, celebrując stulecie jego urodzin. Malarstwo Nowosielskiego, które zachwyca współistnieniem takich przeciwieństw jak sacrum i profanum, duchowość i cielesność, czy mistyka i racjonalność, zainicjowało powstanie wystawy. Jego dzieła, mieszając elementy kultury Wschodu i Zachodu, stanowią wyraz metafizycznych dążeń artysty. Wystawa “Bizantyjska nostalgia” eksploruje związki między polską a ukraińską sztuką, szukając ich wspólnych korzeni w kulturze i dążeniu do ponadczasowej, metafizycznej rzeczywistości. Sztuka współczesna, inaczej niż w przeszłości, koncentruje się na przekazywaniu bieżących znaczeń, od filozofii po psychoanalizę.
Potrzeba „zajrzenia za kulisy” w sztuce jest porównywalna do podstawowego instynktu, który skłania nas do zastanawiania się, co lub kto kryje się za dziełem. Jeśli niegdyś była to obecność Boga, to co reprezentuje teraz? Czy jest to pustka, a może “Wielkie Nic”, jak sugerował Kazimierz Malewicz? Przyjęło się myśleć, że awangarda skupiała się na eksperymentach formalnych, jednak jej głównym celem było dążenie do odkrycia „wyższej rzeczywistości”. Początki ruchów awangardowych, takich jak suprematyzm czy surrealizm, były związane z przekonaniem o ważności świata pozazmysłowego.
Modernizm połowy XX wieku, od abstrakcyjnego ekspresjonizmu po minimalizm, wprowadził ideę „obiektu tautologicznego”, eliminując tradycyjne pojęcie obrazu. Dzieła sztuki przestały odzwierciedlać rzeczywistość, zaczęły po prostu istnieć. W ten sposób, koncepcja mimesis, która napędzała sztukę od starożytności, zdaje się zanikać. Sztuka, która definiuje samą siebie, miała zastąpić absolut, stając się nowym Bogiem. Współczesne przekonanie o tym, że głęboką istotą dzieła jest „dzieło samo w sobie”, stanowi dziś jeden z dominujących trendów. Dodatkowo, popularna jest postmodernistyczna metafizyka, według której obraz kryje w sobie całą historię sztuki, będąc nieskończonym labiryntem aluzji. To rozważania, które można rozwijać w nieskończoność, a różnorodne pojmowanie „pełni” obrazu bywa różne. To właśnie z koncentracją na metafizycznym wymiarze sztuki wybrano artystów z różnych pokoleń i nurtów do wystawy.
Miejsce:
CSW Zamek Ujazdowski
ul. Jazdów 2, Warszawa
Czas:
26.01 – 2.06.2024